Στις αρχές της δεκαετίας του ΄80 οι δυσμενείς συγκυρίες στις διεθνείς αγορές μεταλλευμάτων κυρίως αλλά και οι ανακατατάξεις που σημειώθηκαν σ΄ αυτές, οδήγησαν μία σειρά από μεταλλευτικές και μεταλλουργικές επιχειρήσεις μέλη του ΣΜΕ σε μαρασμό, στην υπαγωγή τους στην κατηγορία των προβληματικών επιχειρήσεων και ορισμένες από αυτές σε κλείσιμο.

Σημαντική εξέλιξη που δημιούργησε θεμελιώδεις ανακατατάξεις σ΄ όλους τους τομείς της εθνικής οικονομίας και φυσικά επηρέασε και την ελλαδική μεταλλεία ήταν η πλήρη ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή κοινότητα.

Αποκαλυπτική ήταν η ομιλία του αείμνηστου Προέδρου του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων Αλέξανδρου Αθανασιάδη στην Γενική Συνέλευση των μελών το 1981.

Παραθέτουμε χαρακτηριστικό απόσπασμα.

Ο μεταλλευτικός κλάδος, περνά μία από τις μεγαλύτερες κρίσεις των τελευταίων χρόνων. Έφθασε και σε μας ο αντίκτυπος της οικονομικής αναταραχής που συγκλονίζει τον κόσμο. Τα αίτια ως γνωστό, ανάγονται στην ενεργειακή κρίση αλλά και στις εκφάνσεις του οικονομικού κύκλου. Θα απαιτηθούν δε ειδικότεροι χειρισμοί σε κάθε χώρα για να επαναφερθεί το σκάφος της οικονομίας στην κανονική του πορεία. Το τελευταίο αυτό πάντως είναι άγνωστό, κατά τη στιγμή τούτη, πως θα γίνει και πότε θα γίνει.

Η δύσκολη φάση για την ελληνική οικονομία συμπίπτει με την αρχή της ένταξής μας στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες και της λειτουργίας αφ΄ ενός των μηχανισμών προσαρμογής που πρέπει να ενεργοποιηθούν κατά την μεταβατική περίοδο, αφ΄ ετέρου της εφαρμογής όρων της συμφωνίας προσχωρήσεως που ως γνωστό συνεπάγονται σε πλείστους τομείς άμεσες μεταβολές και αναδιαρθρώσεις οι οποίες είναι φυσικό να δημιουργούν σοβαρά προβλήματα σε εθνική κλίμακα.
Για τις κατ΄ εξοχήν εξαγωγικές μεταλλευτικές επιχειρήσεις οι προοπτικές που διαγράφονται με την ένταξη δεν προοιωνίζουν ιδιαίτερα προβλήματα εφ΄ όσον όπως και στο παρελθόν επανειλημμένα τονίσθηκε απ΄ τη θέση αυτή, το μεγαλύτερο μέρος των εξαγωγών μεταλλευτικών και μεταλλουργικών προϊόντων και των βιομηχανικών επεξεργασμένων ορυκτών διοχετεύονται στις αγορές των χωρών των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Προβάλλει ωστόσο η επιτακτική ανάγκη ισχυροποιήσεως των ελληνικών μεταλλευτικών μονάδων για να μπορέσουν να επιβιώσουν σ΄ ένα δύσκολο στο εξής στίβο, όπου θα διακινούνται ελεύθερα τα κοινοτικά κεφάλαια και ελεύθερο θα είναι το δικαίωμα της εγκαταστάσεως. Γιατί ο ελληνικός μεταλλευτικός χώρος καθίσταται πια τμήμα του κοινοτικού χώρου και οι επιχειρηματικοί κοινοτικοί φορείς θα είναι καθόλα ισότιμοι με τους ελληνικούς από την άποψη του μεταλλευτικού μας δικαίου.

Επανειλημμένα έχει τονισθεί επίσης από τον Σύνδεσμο Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων η ανάγκη να χαραχθεί και να εφαρμοσθεί μία μόνιμη, σαφής και αποτελεσματική μεταλλευτική πολιτική, που θα θεσπίσει μέτρα προσαρμοσμένα στις ανάγκες και τις ιδιοτυπίες της μεταλλευτικής οικονομίας. Και θα θέσει μακρόπνοους στόχους, κινητοποιώντας όλους τους δυναμικούς συντελεστές της, και ειδικότερα την ιδιωτική πρωτοβουλία στην οποία οφείλεται κατά κύριο λόγο το έργο που επιτελέσθηκε μέχρι σήμερα.

Δεν υπήρξαν όμως μέχρι στιγμής ουσιαστικές διαφοροποιήσεις προς αυτή την κατεύθυνση και η ένταξη που συνεπάγεται θεμελιώσεις ανακατατάξεις σ΄ όλους τους τομείς της εθνικής οικονομίας μας βρίσκει με μια μεταλλευτική πολιτική που την χαρακτηρίζει περισσότερο η ασάφεια, η διστακτικότητα ή και ο αυτοσχεδιασμός. Και το σπουδαιότερο με τον κρατικό φορέα να παρεμβαίνει και να υποκαθίσταται συχνά στο έργο της ιδιωτικής πρωτοβουλίας ή να αναλαμβάνει επιχειρηματική δράση και σε τομείς που δεν είναι πρόσφοροι με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια και επομένως έχουν υψηλό κοινωνικό κόστος.

Επιμείναμε επίσης και εξακολουθούμε να υποστηρίζουμε ότι οι ελληνικές μεταλλευτικές επιχειρήσεις στις οποίες οφείλεται το γεγονός ότι το συντριπτικό μεγαλύτερο μέρος του εθνικού ορυκτού πλούτου βρίσκεται σε ελληνικά χέρια, πρέπει να αποκτήσουν δυνατή θωράκιση ώστε ν΄ αντέξουν στις πιέσεις που θα δημιουργούνται στο εξής από την είσοδο των νέων ανταγωνιστικών εταίρων, των κοινοτικών ανταγωνιστών. Ισχυρότεροι, πολύπλευρα δικτυωμένοι, με μεγαλύτερη ίσως επιχειρηματική πείρα, είναι φυσικό να επωφεληθούν από υπάρχουσες αδυναμίες, θεσμικές μας ατέλειες ή την ανεπαρκή προετοιμασία μας και να δυσχεράνουν τη θέση των ελληνικών επιχειρηματικών φορέων να τους αποδυναμώσουν ή ακόμα και να τους εκτοπίσουν, πράγμα που στην περίπτωση του ορυκτού πλούτου σημαίνει ουσιαστικά απώλεια της ελληνικότητάς του.

Την ίδια δεκαετία γίνεται φανερή η αύξηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων στην παραγωγή βιομηχανικών ορυκτών έναντι των μεταλλευμάτων και γίνεται στροφή προς αυτή την κατεύθυνση.

Παρά τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ελληνικές μεταλλευτικές επιχειρήσεις, προωθούν τη δραστηριότητά τους στον τομέα της έρευνας και της τεχνολογίας για την αύξηση της παραγωγής και των εξαγωγών τους με έκδηλα όμως τα σημάδια της ύφεσης που πλήττει τον κλάδο, πάνω σ΄ αυτές του τις προσπάθειες.

Στους κυριότερους τομείς η κατάσταση στον κλάδο στην δεκαετία του ΄80 περιγράφεται στους παρακάτω πίνακες:

Παραθέτονται οι πίνακες 1 – 11

Για την δεκαετία που αναφερόμαστε παραθέτουμε τα εξής σημαντικά και ενδεικτικά στοιχεία που περιγράφουν την πορεία επιμέρους τομέων του κλάδου:

• Προς το τέλος της δεκαετίας έχουμε την αλλαγή της πολιτικής κατάστασης στις ανατολικές χώρες και την κατάρρευση των οικονομικών τους. Αυτό επηρέασε σημαντικά τις εξαγωγές ορυκτών πρώτων υλών και ιδιαίτερα του βωξίτη με αποτέλεσμα την συρρίκνωση της εγχώριας παραγωγής, ανακατατάξεις στον χώρο, επαναπροσανατολισμό της εμπορικής πολιτικής των εταιρειών και την λήψη αναγκαίων οργανωτικών μέτρων.

• Επιδοτείται η παραγωγή βωξίτη τρίτων χωρών από τα κοινοτικά ταμεία με βάση την εφαρμογή της συνθήκης LOME.

• Συντελείται πλήρης καθετοποίηση της παραγωγής λευκολίθου από τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον κλάδο, με εφαρμογή αντίστοιχης τεχνολογίας αιχμής, Η καυστική μαγνησία καλύπτει πλέον ένα ευρύ φάσμα εφαρμογών, όπως δομικές κατασκευές , παραγωγή ηλεκτροτετηγμένης μαγνησίας, χαρτοβιομηχανία, βιομηχανία πλαστικών, κεραμικών, ρητινών, μεταλλουργία, πετροχημικά, ζωοτροφές; Λιπάσματα, φαρμακοβιομηχανία κ.ά. Επίσης εμφανίζεται σημαντική αύξηση ζήτησης πυρίμαχων από την χαλυβουργία, την υαλουργία, την τσιμεντοβιομηχανία κ.ά.

• Τα κυριότερα προϊόντα της δίπυρης και καυστικής μαγνησίας δέχονται τον έντονο ανταγωνισμό της Κίνας η οποία καταγγέλλεται για πολιτική dumping.

• Ο τομέας αυτός δοκιμάζεται σκληρά λόγω των χαμηλών τιμών που επικρατούν στις διεθνείς αγορές και τις εγγενείς δυσκολίες της εθνικής παραγωγής. Η παραγωγή βαίνει σημαντικά μειούμενη.

• Μηδενίζονται σχεδόν οι εξαγωγές του χρυσοφόρου σιδηροπυρίτη της Ολυμπιάδος.

• Παρατηρείται μεγάλη αύξηση της αξίας των εξαγωγών σε σφαλερίτη (ZnS).

• Οι εξαγωγές Νικελίου αποτελούν το 29,2% του συνόλου της αξίας των εξαγωγών των μεταλλευτικών – μεταλλουργικών προϊόντων φτάνοντας στο ύψος ρεκόρ για τα ελληνικά δεδομένα των 30 δις δρχ. το 1989.

• Σημειώνεται πολύ μεγάλη ανάπτυξη σε παραγωγή και εξαγωγές του μπεντονίτη και του περλίτη. Η εθνική παραγωγή παίρνει παγκόσμια ηγετική θέση.

• Σε όλη την δεκαετία 1980 – 1989 η συνολική παραγωγή των βιομηχανικών ορυκτών κυμαίνεται σε υψηλά επίπεδα φτάνοντας το 1989 τους 2.249,1 χιλ. τον. ορυκτών σε φυσική κατάσταση. Ακόμη εντυπωσιακότερη είναι η εξέλιξη της παραγωγής σε ορυκτά επεξεργασμένα φτάνοντας το 1989 τους 789,6 χιλ. τον.