Την περίοδο αυτή και ιδιαίτερα μέχρι το πρώτο εξάμηνο του 2008 όλος ο κλάδος της εξορυκτικής βιομηχανίας ζεί μέρες ιδιαίτερης άνθησης. Η ζήτηση των πρώτων υλών στις παγκόσμιες αγορές αυξάνεται όπως αυξάνονται και οι τιμές τους, ενώ στην εσωτερική αγορά, λόγω των Ολυμπιακών αγώνων και των κατασκευαστικών έργων αλλά και της άνθησης των οικοδομικών δραστηριοτήτων, η παραγωγή αδρανών και γενικότερα δομικών υλικών φτάνει σε σημαντικά ύψη μέχρι και το 2005.

Η οικονομική ανάκαμψη των αναπτυγμένων χωρών αλλά προπαντός οι μεγάλοι ρυθμοί ανάπτυξης της Κίνας, της Ινδίας και άλλων Ασιατικών χωρών, επαναφέρουν στο προσκήνιο εντονότερα από ποτέ τη στρατηγική σημασία των πρώτων υλών. Η ραγδαία αύξηση που παρατηρείται μέχρι και το 2007 σε ζήτηση ενέργειας και φυσικών πόρων όπως και βασικών μετάλλων (σίδηρος, χαλκός, νικέλιο, αλουμίνιο κ.ο.) οδηγεί στην εκτόξευση των τιμών ενέργειας, πρώτων υλών και μετάλλων σε ύψη ρεκόρ.

Παράλληλα με τα θετικά αυτά στοιχεία, όλη η διεθνής οικονομία βιώνει και αρνητικές συνέπειες από την υψηλή ζήτηση ενέργειας και πρώτων υλών. Αυξάνεται σημαντικά το κόστος ενέργειας, τα ναύλα, των θαλάσσιών μεταφορών, το κόστος πρώτων υλών οπότε και το κόστος παραγωγών πολλών προϊόντων όπως και των εξορυκτικών, εμφανίζονται αυξητικές τάσεις πληθωρισμού και άλλα παρεμφερή.

Επίσης στο διάστημα 2000-2005 αυξάνει σημαντικά η τιμή του ευρώ έναντι του δολαρίου δημιουργώντας προβλήματα στις εξαγωγικές εταιρείες του κλάδου αφού σημαντικό μέρος των πωλήσεων του κλάδου υλοποιείται σε δολάρια.

Σ΄ όλες αυτές τις προκλήσεις και τις θετικές και αρνητικές συνέπειες οι εταιρείες του κλάδου, με συνεχείς προσαρμογές και παρά το προβληματικότατο αδειοδοτικό πλαίσιο λειτουργίας, αντιδρούν κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

Μέσα στα πλαίσια αυτά σημαντικές εταιρείες του κλάδου δραστηριοποιούνται έντονα και στο εξωτερικό τόσο σε θέματα εμπορίας και διάθεσης προϊόντων όσο και σε θέματα πρωτογενούς παραγωγής, καθετοποίησης και διανομής (S&B Βιομηχανικά Ορυκτά, Ελληνικοί Λευκόλιθοι, Μαρμαρικές Εταιρείες).

Μέσα στις αρνητικές εξελίξεις πρέπει να σημειώσουμε τα ιδιαίτερα προβλήματα σε δύο τομείς της εξορυκτικής – μεταλλευτικής βιομηχανίας, στον τομέα του μαρμάρου και στον τομέα του χρυσού.

Στο τομέα του μαρμάρου αυξάνονται συνέχεια οι εισαγωγές από τρίτες χώρες, ενώ ο έντονος ανταγωνισμός περιορίζει επίσης έντονα και τις εξαγωγές. Οι εταιρείες μαρμάρου σε συνδυασμό με την προβληματική αδειοδότηση νέων εξορυκτικών έργων, λόγω πολυδάιδαλου κανονιστικού πλαισίου, λαθεμένης ή γραφειοκρατικής αντίληψης των αδειοδοτικών αρχών και μη έγκαιρης προσαρμογής των εταιρειών, οδηγεί τον κλάδο του μαρμάρου, ιδιαίτερα μετά το 2004 σε έντονη παρακμή, σ΄ ότι αφορά την πρωτογενή παραγωγή και αξιοποίηση ελληνικών πετρωμάτων.

Στο τομέα του χρυσού οι έντονες αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών, η έλλειψη πολιτικής βούλησης για την προώθηση των σχεδίων ανάπτυξής του, η μη κατανόηση των νέων τεχνολογιών που εγγυώνται την βιώσιμη ανάπτυξη της παραγωγής χρυσού, οδηγεί στο κλείσιμο της TVX Hellas στη Χαλκιδική, μετά από προσπάθειες αρκετών ετών και σημαντικών επενδύσεων και το σταμάτημα της ιστορικής παραγωγής συμπυκνωμάτων μολύβδου – ψευδαργύρου, μετά από πολλά χρόνια συνεχούς λειτουργίας, ενώ τα σχέδια έργων εκμετάλλευσης χρυσού στη Θράκη τίθενται σε τροχιά πολύχρονης ταλαιπωρίας για την αδειοδότησής τους, διαδικασία που βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη.

Σημαντικές αλλαγές από πλευράς εταιρικών δραστηριοτήτων η εμφάνιση της ΓΕΩΕΛΛΑΣ Α.Μ..Μ. Α.Ε. νέας εταιρείας που ξεκινά εκμετάλλευση κοιτασμάτων αταπουλγίτη και σαπονίτη στα Γρεβενά και η ανάπτυξη παραγωγής δομίτη και προϊόντων ανθρακικού ασβεστίου στη Β. Ελλάδα.

Επίσης ο όμιλος Αλουμινίου της Ελλάδος περνά στα χέρια της Alcan και στη συνέχεια (2004) εξαγοράζεται από τον όμιλο Μυτιληναίου.

Χαρακτηριστικό όλης αυτής της εποχής είναι η μεγάλη αντίφαση ανάμεσα στις προοπτικές ανάπτυξης του κλάδου και τις πραγματικές δυνατότητες λειτουργίας του. Η εξορυκτική δραστηριότητα ταλανίζεται από το πολύπλοκο νομοθετικό πλαίσιο αδειοδότησης – λειτουργίας των εξορυκτικών έργων, τις χρονοβόρες διαδικασίες εγκρίσεων από την Δημόσια Διοίκηση, την αντιφατικότητα νόμων όπως ο 3010, την ατυχή μεταφορά των ευρωπαϊκών οδηγιών στο εθνικό δίκαιο, τις περιβαλλοντικές υπερβολές, τη συνεχή παραγωγή περιβαλλοντικής νομοθεσίας από την ΕυρωπαΪκή ΄Ενωση, τις λαθεμένες αντιλήψεις παραγόντων της Δημόσιας Διοίκησης, τις έντονες αντιδράσεις μερών της κοινής γνώμης και των τοπικών κοινωνιών απέναντι στο αντικείμενο της εκμετάλλευσης των ορυκτών πόρων σε συνάρτηση και με την άγνοια της σημασίας των ορυκτών πόρων για την εθνική οικονομία και τον ρόλο τους στην καθημερινή ζωή, τις λανθασμένες αντιλήψεις για την εφαρμογή αρχών βιώσιμης ανάπτυξης, από μεγάλα τμήματα της ελληνικής κοινωνίας και τέλος από τον αντιφατικό ρόλο των Ο.Τ.Α. (αντιδράσεις σε αδειοδοτήσεις έργων, επιβολή πρόσθετων τελών κλπ).

Ο κλάδος συνεχίζει την παραγωγική του δραστηριότητα συμβάλλοντας στην ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας, στηρίζοντας την ελληνική και ευρωπαϊκή βιομηχανία, πραγματοποιώντας σημαντικές εξαγωγές (πάνω από το 65% του κύκλου εργασιών των εταιρειών μελών προέρχεται από εξαγωγές). Επίσης συμβάλει ουσιαστικά στην περιφερειακή ανάπτυξη.

Παραθέτουμε βασικά στοιχεία που συνθέτουν την σημασία του κλάδου στην εθνική οικονομία και την περιφερειακή ανάπτυξη:

• Λιγνίτης: η πρώτη σε μέγεθος εξορυκτική δραστηριότητα στη χώρα, η 2η μεγαλύτερη στην Ε.Ε. και η 5η παγκόσμια. Καλύπτει το 65% της εγχώριας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, με το φθηνότερο κόστος συγκριτικά με οποιαδήποτε άλλη πηγή ενέργειας συμβάλλοντας ουσιαστικά στην ανάπτυξη της χώρας και στην ανταγωνιστικότητα της εθνικής οικονομίας.

• Σιδηρονικέλιο: παραγωγή μία από τις μεγαλύτερες στην Ευρώπη το σύνολο της οποίας εξάγεται στις ευρωπαϊκές βιομηχανίες ανοξείδωτου χάλυβα καλύπτοντας το 7% σχεδόν των αναγκών της ευρωπαϊκής αγοράς.

• Βωξίτης: η μεγαλύτερη μεταλλευτική παραγωγή της χώρας και πρώτη σε μέγεθος για το ορυκτό αυτό σε όλη την Ευρώπη. Αποτελεί την πρώτη ύλη στην, ιδιαίτερης σημασίας για την ελληνική οικονομία, εγχώρια παραγωγή αλουμίνας – αλουμινίου και σημαντικό εξαγωγικό προϊόν.

• Μάρμαρα: παγκοσμίου φήμης η συνολική παραγωγή των οποίων κατέχει ακόμη, παρά τον έντονο διεθνή ανταγωνισμό και τα προβλήματα ανάπτυξης στο εσωτερικό της χώρας, ηγετική θέση στην παγκόσμια αγορά.

• Ασβεστολιθικά αδρανή: ζωτικής σημασίας για την βιομηχανία τσιμέντων και τις κατασκευές, με ουσιαστική συμμετοχή στην περιφερειακή ανάπτυξη.

• Λευκόλιθος – Μαγνησία: παραγωγή που κατέχει την πρώτη θέση σε εξαγωγές στην Ε.Ε. καλύπτοντας ευρύτατο φάσμα βιομηχανικών και άλλων εφαρμογών.

• Περλίτης: η μεγαλύτερη παραγωγή παγκόσμια, συμμετέχοντας κατά 25% στο συνολικό, διεθνώς παραχθέν προϊόν.

• Μπεντονίτης: παραγωγή πρώτη σε μέγεθος πανευρωπαϊκά και δεύτερη παγκόσμια, με ευρύτατες βιομηχανικές χρήσεις.

• Κίσσηρις: μονωτικό υλικό, η σημαντικού ύψους παραγωγή του οποίου διοχετεύεται στην ελληνική και διεθνή αγορά.

• Ποζολάνη, ΄Αστριοι, Χαλαζίας, Γύψος, Καολίνης, Ανθρακικό ασβέστιο, Τάλκης, Χουντίτης, Ατταπουλγίτης, Μικτά θειούχα: εκμεταλλεύσεις που καλύπτουν βασικές ανάγκες της εγχώριας και διεθνούς βιομηχανίας.

• Χρυσός: σημαντικά κοιτάσματα κύρια στην Β. Ελλάδα που βρίσκονται σε φάση αδειοδότησης.

Το Φεβρουάριο του 2008 ξεσπά η διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση η οποία περνώντας στην πραγματική οικονομία, παρασύρει τα πάντα, αφήνοντας σοβαρό αρνητικό αποτύπωμα στη διεθνή ανάπτυξη.

Για πρώτη μετά από μία μακρά περίοδο θετικών ρυθμών ανάπτυξης, το 2009 η Ελληνική Οικονομία εισήλθε σε ύφεση. Οι συνθήκες που διαμορφώθηκαν τόσο στην Ελληνική, όσο και στη διεθνή οικονομία επηρέασαν σημαντικά το εμπόριο των μεταλλευτικών-μεταλλουργικών προϊόντων που σε συνδυασμό με την καθίζηση του κατασκευαστικού κλάδου, οδήγησαν σε μείωση της δραστηριότητας του μεταλλευτκού-εξορυκτικού κλάδου στην χώρα μας.

Σημαντικό ρόλο στην συρρίκνωση της παραγωγικής δραστηριότητας του Κλάδου, έπαιξε και η προσπάθεια που καταβλήθηκε ώστε να υπάρξει μείωση αποθεμάτων, τόσο από τους παραγωγούς όσο και από τους πελάτες τους, ώστε να αντιμετωπισθούν τα αυξημένα προβλήματα ρευστότητας που παρατηρήθηκαν.

Αναλυτικότερα, σ΄ ότι αφορά τα μεταλλευτικά–μεταλλουργικά προϊόντα καταγράφηκε σημαντική μείωση παραγωγής πρωτόχυτου αλουμινίου και σιδηρονικελίου η οποία έφτασε σε ιστορικά χαμηλά, με βασική αιτία τη χαμηλή ζήτηση και τις μειωμένες τιμές, παρασύροντας πτωτικά την εγχώρια παραγωγή βωξίτη και την εξόρυξη των σιδηρονικελιούχων μεταλλευμάτων. Σημαντικές μειώσεις παραγωγής είχαν επίσης τα μαγνησιακά προϊόντα όπως και τα συμπυκνώματα μολύβδου, ψευδαργύρου, κλπ..

Η μείωση δραστηριοτήτων όπως της χαλυβουργίας, των κατασκευών, της οικοδομής, και των λιπασμάτων, ήταν οι βασικές αιτίες αυτής της παρατηρούμενης σημαντικής μείωσης στον τομέα των μεταλλευμάτων και των μετάλλων.

Ανάλογα επλήγησαν και τα βιομηχανικά ορυκτά που επηρεάστηκαν σημαντικά από τη οικονομική κρίση, παρουσιάζοντας σημαντική πτώση παραγωγής και πωλήσεων.

Τα αδρανή δομικά υλικά, κλάδος που συνδέεται άμεσα με την εγχώρια ζήτηση, συνέχισαν για τρίτη συνεχή χρονιά να βρίσκονται σε καθοδική τροχιά με δεδομένη την μεγάλη κρίση που πλήττει την οικοδομική και κατασκευαστική δραστηριότητα η οποία επιδεινώθηκε σημαντικά με την οικονομική κρίση της χώρας. Εκτιμάται ότι το 2009, σημειώθηκε μείωση της ζήτησης αδρανών υλικών κατά 25% έναντι του 2008.

Ομοίως, για ίδιους λόγους, επηρεάστηκαν και τα μάρμαρα με περιορισμένη ζήτηση στην εγχώρια αγορά αλλά και στο εξωτερικό (διεθνής κρίση οικοδομικού τομέα, έντονος διεθνής ανταγωνισμός).

Η εγχώρια παραγωγή ενεργειακών ορυκτών (λιγνίτης) παρέμεινε στα ίδια επίπεδα.

Από το τέλος του 2009 και εντονότερα το 2010 εμφανίζονται προοπτικές ανάκαμψης του κλάδου διεθνώς, λόγω της κλιμακούμενης αύξησης στη ζήτηση των πρώτων υλών. Τα προϊόντα που απευθύνονται στις αγορές του εξωτερικού εκτιμάται ότι θα ανακτήσουν το χαμένο έδαφος του 2009. Αντίθετα αυτά που προορίζονται στην εσωτερική αγορά και ιδιαίτερα προς τον κατασκευαστικό τομέα θα αντιμετωπίσουν τις έντονες συνέπειες της εγχώριας κρίσης.

Οι εταιρείες μέλη του ΣΜΕ, παρά το προβληματικό 2009, ακολουθώντας επιτυχημένες πρακτικές βελτίωσης λειτουργίας, περιορισμού κόστους και εύρεσης νέων αγορών για τα προϊόντα τους, κρατήθηκαν σε πολύ καλά παραγωγικά επίπεδα και με άθικτες παραγωγικές δομές που θα τους επιτρέψει να συνεχίζουν να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην κάλυψη των αυξανόμενων αναγκών σε πρώτες ύλες της διεθνούς αγοράς στο εγγύς μέλλον.

Το Μάϊο του 2009 η Τακτική Γενική Συνέλευση των μελών του Συνδέσμου εκλέγει το Δ.Σ. το οποίο έχει την ακόλουθη σύνθεση:

Σωκράτης Μπαλτζής Πρόεδρος, Θωμάς Ανδρουλάκης Αντιπρόεδρος, Μάνθος Κωνσταντινίδης Γενικός Γραμματέας, Παντελής Βετούλας, Ταμίας, Ελευθέριος Φαίδρος Αναπληρωτής Ταμίας, και μέλη Νικόλαος Δημαρέλης, Θεόφιλος Ζαμπετάκης, Βασίλειος Λάμπος, Δημήτριος Λάππας, Κωνσταντίνος Σάλτας, Μιχάλης Στεφανάκης και Πλούταρχος Τάτσης.

Παραθέτονται οι πίνακες 17 – 22